پیشگیری از اعتیاد در مدارس ونوجوانان جزو اولویت ها است
ساری - مدیرکل پیشگیری مبارزه با مواد مخدر کشور با بیان اینکه اولویت اصلی سازمان مبارزه با مواد مخدر پیشگیری درمدارس است،گفت: اطلاع رسانی و آگاه سازی از اهداف اصلی ما است.
به گزارش خبرنگار مهر، ابراهیم وهاب زاده ظهر دوشنبه در مراسم ششمین جشنواره کشوری نوجوان سالم که در مجموعه فرهنگی بهزیستی برگزار شد با بیان اینکه مدرسه به عنوان سازمان اجتماعی مهم گروه هدف معلمان و دانش آموزان را در برمی گیرد، اظهار کرد: این سازمان های اجتماعی می تواند اقدامات موثری در جهت کاهش آسیب های اجتماعی داشته باشند.
وهاب زاده با بیان اینکه برگزاری این جشنواره در عرصه پیشگیری می تواند موثر باشد، بیان کرد: دانش آموزان مهارت بهتر زیستن را در مدارس کسب می کنند.
مدیرکل پیشگیری مبارزه با مواد مخدر کشوربا بیان اینکه نرخ پیشگیری در کشور پایین است، گفت: برای کاهش آسیب های اجتماعی باید اعتبارات در بخش آموزش و پرورش و ستاد مبارزه با مواد مخدر افزایش پیدا کند.
وی با بیان اینکه اقدامات خوبی در چند سال اخیر در حوزه پیشگیری از آسیب های اجتماعی انجام شده است، بیان کرد: بحث توانمند سازی دانش آموزان دوم متوسطه در کشور انجام شده است که بیش از ۹۰۰هزار نفر را تحت پوشش قرار داده است.
وهاب زاده به اجرای برنامه همکاری بین خانه و مدرسه اشاره کرد و افزود: والدین در اجرای طرح و توانمندسازی دانش آموزان مشارکت داشته باشد.
مدیرکل پیشگیری مبارزه با مواد مخدر کشوربرگزاری جشنواره را بسیار موثر دانست و ادامه داد: این جشنواره نسبت به سال های گذشته بهتر برگزار شده است.
وی با بیان اینکه بیش از ۵۰ درصد والدین پس از سه سال از اعتیاد فرزندان خود اطلاع پیدا می کنند، گفت:
طرحمستمردآموزش والدین برگزار و خانواده ها تحت پوشش قرار می گیرن
136هزار دانش‌آموزدرمعرض خطر ابتلا به مواد مخدر هستند
بلدیه| مدیرکل دفتر پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی آموزش و پرورش گفت: ۱۳۶ هزار نفر از دانش‌آموزان در معرض خطر ابتلا به مصرف مواد مخدر هستند و از این میان ۳ هزار و ۶۰۰ نفر حداقل یکبار مصرف‌کننده مواد مخدر بوده‌اند. به گزارش تسنیم نادر منصور کیایی در مورد تعیین شیوع مصرف موادمخدر میان دانش‌آموزان گفت: برای این کار چند راه وجود دارد نخستین روش استفاده از پیمایش است یعنی از طریق پرسشنامه و مطالعات پیمایشی شیوع اعتیاد را ارزیابی کنیم. روش دوم استفاده از انواع روش‌های ثبتی است یعنی بررسی کنیم افرادی که برای درمان اعتیاد مراجعه می‌کنند در گروه سنی کودک و نوجوان قرارد دارند یا خیر و با ثبت اطلاعات گروه سنی نوجوان متوجه شویم وضعیت چگونه است. وی گفت : روش سوم استفاده از انواع روش‌های میدانی است که این روش‌ها شامل مصاحبه با خانواده‌ها و مشاهداتی است که در جامعه یا مدرسه صورت می‌گیرد اما هر یک از این موارد کاستی‌هایی داشته و نقدهایی به آن وارد است به‌عنوان مثال در رابطه با پیمایش و روایی پاسخ‌ها نقدهایی وجود دارد.وی افزود: یکی از روش‌هایی که به نظر می‌رسد برای بررسی شیوع اعتیاد میان دانش‌آموزان دقیق‌تر است تدوین برنامه مددکاری مدرسه است که براین اساس چهار نهاد آموزش‌وپرورش، وزارت بهداشت، ستاد مبارزه با مواد مخدر و بهزیستی با همراهی یکدیگر به جای اینکه از طریق مطالعات پیمایشی یا داده‌های ثبتی وضعیت مصرف مواد را بررسی کنند از طریق طرح همکاری برای شناسایی، درمان و بازتوانی دانش‌آموزان دارای اختلال مصرف مواد، اقدام می‌کنند. منصور کیایی ادامه دا د: در قالب این طرح با همکاری یکدیگر چند کار انجام می‌دهیم و ابزارهای معتبری برای شناسایی بموقع دو دسته از دانش‌آموزان انجام می‌دهیم. گروه نخست، دانش‌آموزانی که دارای نشانه خطر در زمینه اختلال مصرف مواد هستند. در رابطه با این گروه واژه معتاد را به کار نمی‌بریم چون اعتیاد یکی از انواع طیف بزرگ اختلال مصرف مواد مخدر است که این اختلال از تجربه یکبار مصرف تا وابستگی به مواد را دربرمی‌گیرد.در گروه نخست نشانه‌های خطر شامل جنبه‌های روانی، اجتماعی، محیطی و نشانه‌های محرز مصرف مواد است.گروه دوم دانش‌آموزانی هستند که اختلال مصرف مواد در آنها احراز می‌شود به‌عنوان مثال وقتی دانش‌آموز دارای نشانه‌های خطر است از طریق بررسی‌های تشخیصی و بالینی متوجه می‌شویم که آیا اختلال مصرف مواد دارد یا خیر.وی افزود: این موارد مراحل شناسایی در طرح مشترکی است که از سال تحصیلی 92-93 آغاز شده است و در قالب این بررسی‌ها متوجه شدیم دانش‌آموزانی هستند که خانواده آنها دارای متغیرهای سالم است اما فرزند دارای نشانه‌های خطر ابتلا به مصرف مواد مخدر است همچنین محیط یکی از متغیرهای تأثیرگذار است. منصور کیایی درپاسخ به اینکه دانش‌آموزانی که در معرض خطر ابتلا به مصرف مواد مخدر شناسایی شده‌اند، عمدتاً از کدام خانواده‌ها هستنداظهار داشت: هم‌اکنون در رسانه‌ها گفته‌می‌شود یک درصد دانش‌آموزان معتاد هستند اما نتایج طرح ما چه می‌گوید؟یک درصد از دانش‌آموزان معتاد هستند یعنی جمع زیادی از افراد وابستگی به مواد مخدر دارند در حالی که طرح میدانی مدیریت مورد با نام مددکاری اجتماعی در مدرسه که در حال فعالیت است حکایت از آن دارد در سال تحصیلی گذشته یک درصد از دانش‌آموزان در معرض خطر شناسایی شدند یعنی 136 هزار دانش‌آموز در معرض خطر مصرف مواد مخدر هستند اما افرادی که مصرف مواد داشتند 3 هزار و 600 نفر هستند.منصور کیایی درباره اینکه موادی که توسط دانش‌آموزان مصرف می‌شود، عمدتاً چیست گفت: موادی که این دانش‌آموزان مصرف می‌کردند بسته به نوع جغرافیا متفاوت بود یعنی مواد سبک و سنگین مانند شیشه مصرف می‌شد اما بیشتر آنها مصرف‌کننده مواد سبک هستند یعنی مواد مخدر صنعتی استفاده نمی‌کردند. اغلب دانش‌آموزان مصرف‌کننده مواد نیز پسران در گروه سنی بالای 15 سال هستند
آمار نگران‌کننده از مصرف مواد مخدر در مدارس
با سکوت آموزش و پرورش در خصوص آمار آسیب‌های اجتماعی در مدارس به خصوص در حوزه اعتیاد، هرازگاهی کارشناسان حدس و گمان‌هایی در خصوص میزان مصرف مواد مخدر توسط دانش‌آموزان مطرح می‌کنند یا سازمان‌ها و نهادها در لابه‌لای آمار و ارقام خود هشدارهایی در خصوص افزایش خطر آلوده شدن نوجوانان زیر ١٨ سال به مواد مخدر مطرح می‌کنند
ماه گذشته پرویز افشار، سخنگوی ستاد مبارزه با مخدر اعلام کرده بود که نیم درصد جمعیت دانش‌آموزانی که در سال ٨٠ بین کلاس‌های سوم راهنمایی تا پایان متوسطه قرار داشتند، حداقل یک بار مصرف مواد مخدر را تجربه کرده‌اند و این میزان در سال ٩٠ دو برابر شده و به یک درصد رسیده است. اما روز گذشته مدیرکل دفتر پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی آموزش و پرورش در گفت‌وگویی با خبرگزاری «تسنیم» در خصوص درگیر بودن یک درصد از دانش‌آموزان با اعتیاد توضیح داد: « یک درصد از دانش‌آموزان معتاد هستند یعنی جمع زیادی از افراد وابستگی به مواد مخدر دارند در حالی که پروژه میدانی مدیریت مورد با نام مددکاری اجتماعی در مدرسه که در حال فعالیت است حکایت از آن دارد در سال تحصیلی گذشته یک درصد از دانش‌آموزان در معرض خطر شناسایی شدند.
یعنی ١٣٦ هزار دانش‌آموز در معرض خطر مصرف مواد مخدر هستند اما افرادی که مصرف مواد داشتند ٣ هزار و ٦٠٠ نفر هستند.» به گفته او این ١٣٦ هزار نفر دانش‌آموزانی هستند که نشانه‌های خطر را دارند یعنی متغیرهای روانی، اجتماعی و محیطی موید این است که این افراد ریسک خطر ابتلا به مصرف مواد مخدر را دارند و بر اساس اقدامات تشخیصی متوجه شدیم از میان آنها ٣ هزار و ٦٠٠ نفر حداقل یک بار مصرف‌کننده مواد مخدر بودند بنابراین اختلال مصرف مواد در آنها احراز شد و این افراد به مراکز درمانی ارجاع شدند و با همراهی دانشگاه‌های علوم پزشکی تحت درمان سرپایی یا بستری قرار گرفتند.
بنابر صحبت‌های کیانی، از سال ٩٢ پروژه تدوین برنامه مددکاری مدرسه در جهت همکاری برای شناسایی، درمان و بازتوانی دانش‌آموزان دارای اختلال مصرف مواد در آموزش و پرورش کلید خورده است. پروژه‌ای با همکاری میان چهار نهاد آموزش‌وپرورش، وزارت بهداشت، ستاد مبارزه با مواد مخدر و بهزیستی کیانی در خصوص مواد مورد مصرف در میان دانش‌آموزان گفت: «موادی که این دانش‌آموزان مصرف می‌کردند بسته به نوع جغرافیا متفاوت بود یعنی مواد سبک و سنگین مانند شیشه مصرف می‌شد اما بیشتر آنها مصرف‌کننده مواد سبک هستند یعنی مواد مخدر صنعتی استفاده نمی‌کردند. اغلب دانش‌آموزان مصرف‌کننده مواد نیز پسران در گروه سنی بالای ١٥ سال هستند.»
او می‌گوید که دانش‌آموزانی که مصرف‌کننده مواد هستند تحت بررسی و درمان قرار گرفتند و خدمات معاضدت (یاری‌رسانی) تحصیلی به آنها ارایه شد تا درس عقب نمانند.»
ایجاد مراکز نگهداری کودکان معتاد کمتر از ١٨ سال
بهزیستی یکی از بازوهای کمکی آموزش و پرورش برای رصد و غربالگری دانش‌آموزان در معرض خطر بوده است. معاون پیشگیری و درمان اعتیاد این سازمان در گفت‌وگو با «اعتماد» توضیح می‌دهد که طرح مددکاری در مدارس تبیین شده و در این مرحله بهزیستی اعلام کرده که آمادگی دارد هم در مرحله مشاوره و هم درمان به کمک آموزش و پرورش بیاید.
محسن روشن‌پژوه در خصوص روند درمانی دانش‌آموزان دچار اختلال مصرف مواد می‌گوید: «وقتی صحبت از دانش‌آموزان در میان است یعنی اینکه آنها فرزند خانواده هستند و ولی و سرپرست دارند و درمان باید داوطلبانه صورت گیرد. یعنی خانواده به مراکز درمانی مراجعه کنند. ما در مذاکره با آقای دکتر کیانی اعلام کردیم که اگر آموزش و پرورش امکانات و مراکز درمانی دارد می‌توانیم برای آموزش و مشاوره با درمانگران این مراکز وارد عمل شویم.»
اما «در معرض خطر بودن» دانش‌آموزان چگونه تشخیص داده می‌شود؟ روشن‌پژوه می‌گوید برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی مانند اعتیاد یک سطح در معرض خطر وجود دارد، یعنی شناسایی و کمک به گروهی که عوامل زمینه‌ای ابتلا به اعتیاد در آنها پررنگ‌تر است: «افت تحصیلی، خانواده ازهم‌گسیخته، فوت والدین، اختلالات روانپزشکی و وجود خانواده یا دوستان معتاد از جمله عواملی هستند که یک دانش‌آموز را در معرض خطر قرار می‌دهند. بعد از غربالگری عمومی این دانش‌آموزان شناسایی می‌شوند و بعد مشخص می‌شود که باید در سطح مشاوره، درمان کوتاه‌مدت یا سایر شیوه‌ها در مورد آنها دست به عمل زد.»
به گفته روشن‌پژوه سال گذشته بهزیستی با مشارکت ستاد مبارزه با مواد مخدر پیمایشی با موضوع «شیوع‌شناسی مصرف مواد» را در بین گروه سنی ١٥ تا ٦٤ سال انجام داده است که در آن برش سنی و دانش‌آموزی هم مشخص شده. آمار و اطلاعات در دست است اما ارایه آن باید توسط ستاد مبارزه با مواد مخدر انجام گیرد. اما به جز دانش‌آموزان در حال تحصیل، کودکان و نوجوانان دیگری هم هستند که با مساله مواد مخدر دست به گریبان هستند و شاید به دلیل نبودن در شمار دانش‌آموزان، معضلات‌شان کمتر به چشم بیاید. نیمه سال ٩٣ مسوولان بهزیستی استان سیستان و بلوچستان با نوشتن طرحی درباره درمان اعتیاد کودکان، مجوز نخستین مرکز نگهداری کودکان معتاد کمتر از ١٨ سال را دریافت کردند.
این مرکز آزمایشی به گفته روشن‌پژوه ١٢٠ کودک ٦ تا ١٨ ساله را تحت پوشش خود قرار داد: «در این مرکز پایلوت دخترانه و پسرانه تغییراتی در فرآیندهای درمان اعمال و پروتکل‌های اختصاصی تدوین کردیم و از مرحله پذیرش، جذب، ارجاع، بهبودی و بازگشت به خانواده را به انجام رساندیم و حالا بناست که الگویی شبیه به آن را تا پایان سال در چند استان از جمله البرز و تهران راه‌اندازی کنیم.»
او می‌گوید که تمامی ١٢٠ کودک زیرنظر این مرکز بهبود یافته‌اند و سرنوشت آنها همچنان زیرنظر است: «تعداد کمی از این بچه‌ها خانواده‌هایی داشتند که می‌توانستند به آن برگردند که این بازگشت به خانه زیرنظر مددکاران بهزیستی انجام شده است، تعداد بیشتری از آنها به دلیل وضعیت نامناسب خانوادگی اکنون در مراکز شبانه‌روزی بهزیستی ماندگار شده‌اند. برخی از آنها ترک تحصیل کرده بودند که با مشاوره با آموزش و پرورش چگونگی ادامه تحصیل آنها مشخص شده است و برخی هم بی‌سواد مطلق بودند که به کمک نهضت سوادآموزی در حال آموزش هستند.»
